بیش از یک‌سال از آزادسازی واردات خودرو به کشور می‌گذرد، بااین‌حال تاکنون تعداد خودروهای وارداتی به بازار ایران چشمگیر نبوده‌اند. این در حالی است که وزارت صمت با واردات خودروهای صفر و دست‌دوم درصدد تنظیم بازار خودرو است. هرچند ورود واردات خودروهای خارجی غیرچینی اعم‌از صفر و کارکرده، نوعی سهم‌خواهی از بازار انحصاری خودروهای مونتاژی است. به عقیده برخی فعالان و کارشناسان بازار خودرو، دولت با تسهیل واردات خودروهای خارجی به دنبال رفع انحصار در بازار خودرو داخلی است.
علیرضا قربانی‌نژاد، فعال و کارشناس حوزه خودرو با اشاره به روند کند واردات خودرو به «دنیای‌خودرو» گفت: «واردات خودرو به کشور روند مطلوبی ندارد و قطره‌چکانی انجام می‌شود، بااین‌حال سیاستگزار به دنبال تنظیم بازار از این مسیر است و می‌خواهد به‌واسطه یک ایجاد فضای رقابتی، این هدف را محقق کند.»
وی افزود: «حجم محصولات خارجی رسیده به گمرکات کشور در حالی اعلام می‌شود که وزیر سابق صمت از عرضه 200هزار دستگاه خودرو وارداتی به کشور طی کوتاه‌مدت خبر داده بود. به عبارت دیگر تا به حال 0.0014 درصد از حجم واردات وعده داده‌شده، عملی شده است. رقمی که می‌توان آن را معادل صفر دانست.»
از سوی دیگر، پویا عباسیان، کارشناس تجارت بین‌الملل در پاسخ به این پرسش که آیا واردات خودرو به نفع خودروسازان داخلی تمام خواهد شد، گفت: «آزادسازی واردات خودرو به نفع طرفین درگیر در موضوع تولید و فروش است.»
وی افزود: «خودروسازان در عین حالی که قطعات تولیدی محصولات خود را به‌صورت دلاری تهیه می‌کنند، مجبورند محصول خود را با قیمت دستوری ریالی به متقاضیان عرضه کنند.»
عباسیان ادامه داد: «من معتقدم اکنون که با آزادسازی واردات خودرو، بازار عقب نشینی کرده و با کاهش اختلاف قیمت کارخانه و بازار برخی خودروها بسیاری از متقاضیان از خرید خودرو در سامانه یکپارچه منصرف شده‌اند، وقت آن است که سامانه یکپارچه فروش خودرو که با پیشنهاد شورای رقابت به وزارت صمت راه‌اندازی شد، حذف شود و اختیارات تولید، فروش و قیمت‌گذاری خودرو که اکنون از خودروسازان سلب شده است نیز بر اساس قانون تجارت به هیات‌مدیره شرکت‌های خودروسازی واگذار شود.»
علیرضا قربانی‌نژاد، فعال و کارشناس حوزه خودرو
به‌ازای هر 122 نفر ثبت‌نام‌کننده، یک دستگاه خودرو وارد کشور شده است
آمارهای گمرک نشان می‌دهند تعداد قابل‌توجهی خودرو به انبارهای این سازمان وارد و توسط مالکان ترخیص شده است. چه میزان خودرو پس از آزادسازی واردات خودرو به بازار عرضه شده است؟
آمار اعلامی گمرک تنها مربوط به بازه بهمن‌ماه 1401 تا خردادماه 1402 هستند. اگر خودروهای وارداتی که پیش از این وارد گمرک شدند را در نظر بگیریم، به رقم 1048 دستگاه می‌رسیم که 768 دستگاه خودرو از این تعداد در جریان تشریفات ترخیص از گمرک قرار دارند.
با توجه به آن‌که متقاضیان خودروهای خارجی برای ثبت سفارش موظف به بلوکه‌کردن مبلغ 500میلیون تومان در حساب وکالتی بودند، افراد کمتری تمایل به حضور در این بازار نشان دادند. چه تعداد ثبت سفارش برای خودروهای وارداتی توسط شرکت‌های واردکننده خودرو ثبت شده است؟
اعمال نظرات مختلف مراجع تصمیم‌گیر، واردات خودرو را محدود کرده است، اما با این‌حال شاهد ثبت‌نام گسترده ازسوی متقاضیان خرید خودروهای وارداتی بودیم.
اسفندماه سال گذشته و همزمان با مرحله اول سامانه یکپارچه، ثبت‌نام خرید خودروهای وارداتی نیز انجام شد. طی این مرحله 34هزار نفر متقاضی برای دریافت خودروهای خارجی تعیین اولویت شدند. در نتیجه به ازای هر 122 نفر متقاضی در صف، تنها یک دستگاه خودرو تا پایان خردادماه 1402 وارد کشور
شده است.
هیچ‌یک از خریداران خودروهای وارداتی تا این لحظه قادر به دریافت خودرو خود نشده‌اند. با گذشت 18 ماه از آزادسازی واردات خودرو و 11ماه از تدوین مصوبه واردات، همچنان شاهد حرکت آرام و بی رمق ورود خودروهای جدید به بازار هستیم. البته باید توجه داشت تمام حجم واردات به شرکت‌های واردکننده اختصاص ندارد.
پویا عباسیان، کارشناس تجارت بین‌الملل
انحصار بازار خودرو صرفا با واردات از بین نمی‌رود
آیا آزادسازی واردات خودرو به‌تنهایی می‌تواند فنر متراکم‌شده تقاضا در بازار خودرو را آزاد کند؟
برای تنوع بیشتر در بازار خودرو، واردات هم باید در کنار مدل‌های داخلی قرار بگیرد. بنا بر سیاست‌های جدید واردات، خودروهای نو می‌توانند با خودروهای مونتاژی رقابت کنند. از سوی دیگر، خودروهای دست‌دوم وارداتی نیز می‌توانند با محصولات خودروسازان داخلی وارد رقابت شوند.
فضای اقتصادی در بازار خودرو به دلیل تحریم‌های بین‌المللی و وضع قانون ممنوعیت واردات خودرو به سمت ایجاد انحصار برای خودروسازان داخلی اعم از دولتی و خصوصی سوق داده شده است. به نظر شما آزادسازی واردات خودرو این فضا را کنار خواهد زد؟
تنها با آزادسازی واردات خودرو نمی‌توان این انحصار را از بین برد، بلکه باید به سمتی برویم که تعریف انحصار در بازار خودرو موضوعیت نداشته باشد. دولت طی یک سال گذشته قصد داشته خودروهای وارداتی اعم از نو، کارکرده و برقی را در بخش‌های مختلف بازار توزیع کرده و از این مسیر ایجاد رقابت کند. طبق سیاست جدید وزارت صمت، خودروهای وارداتی به کشور اعم از نو و کارکرده قرار است در بخش‌های مختلف بازار اصطکاک ایجاد کنند و در این میان، برای برقی‌ها نیز جایگاه و بخشی جدید در بازار در نظر گرفته شده است. این در حالی است که پیش‌تر قاعده خاصی برای توزیع خودروهای خارجی در بازار وجود نداشت و واردات خودرو در روالی معمولی انجام می‌شد و رقابتی نیز اگر شکل می‌گرفت، طبیعی و به‌اصطلاح خودکار بود. به عبارت بهتر، خودروهای خارجی توسط بازرگانان و با توجه به نیاز بازار و تقاضای موجود وارد می‌شدند و به این واسطه، یا رقابتی ملموس شکل می‌گرفت یا نمی‌گرفت.
طبق آیین‌نامه واردات خودرو، همه افراد اجازه واردات خودرو به کشور را دارند. این امر درخصوص خدمات پس از فروش چه الزاماتی را به وجود خواهد آورد؟
موضع آیین‌نامه در این خصوص، سرعت بخشیدن به واردات خودرو است و تنها به مساله تامین ارز پرداخته شده است. در این آیین‌نامه چنین آمده است که افراد می‌توانند با ارز خود که منشأ خارجی دارد یا ارز ناشی از صادرات محصول خودشان یا صادرات دیگران، خودرو وارد کشور کنند.
همچنین این آیین‌نامه به ابهامات ارزی پاسخ داده و مشخص کرده است که اگر دولت نتواند ارز تامین کند، می‌توان از این ارزها برای واردات استفاده و مساله را حل کرد.
نکته قابل‌توجه فعالان واردات خودرو موضوع اسقاط خودروهای فرسوده است که به عنوان تنها متولی امر همیشه مسئولیت آن با واردکنندگان خودرو بوده است. این امر البته باعث برهم خودرو نظم در بازار و جهش قیمت خودروهای فرسوده شد. به نظر شما برای سرعت بخشیدن به خروج خودروهای فرسوده از چرخه مصرف چه اقداماتی موثر خواهد بود؟
این امر نیازمند همت دولت است. طبق آیین‌نامه واردات خودرو باز هم موضوع خروج خودروهای فرسوده از چرخه مصرف به ماجرای واردات خودرو گره خورده است. در این باره تاکید شده است که وارد کردن یک خودرو باید همراه با اسقاط‌کردن یک خودرو دیگر در داخل باشد. این کار برای حفظ محیط زیست ضروری است؛ خودروهایی که ناایمن هستند و مصرف سوخت بالایی دارند به محیط زیست آسیب می‌زنند و باید از رده خارج شوند. اما دولت باید بخش اعظم این وظیفه را به خودروسازان محول کند.
۲۳:۴۸ - ۱۴۰۲/۰۶/۲۱
